Klaslokaal - Temperatuur

Algemeen

• Stem maatregelen bij te hoge temperaturen (boven de 25°C) af met de (gemeenschappelijke) medezeggenschapsraad. De (gemeenschappelijke) medezeggenschapsraad heeft instemmingsrecht met betrekking tot deze afspraken.
• Ventilatie: In het algemeen kan door goed te ventileren de binnentemperatuur omlaag worden gebracht. Dit is vooral effectief wanneer de buitentemperatuur laag is, bijvoorbeeld tijdens de wintermaanden of ‘s nachts. Hoewel in de zomer de buitentemperatuur hoger is dan in de winter, kan ventilatie ook in de zomer ervoor zorgen dat de temperatuur niet te veel oploopt.
• Bouwkundige maatregelen: Als uit metingen blijkt dat de temperatuur structureel hoog is en er geen afdoende alternatieven voorhanden zijn, dan moeten er concrete afspraken gemaakt worden over het treffen van bouwkundige maatregelen. Bij het nemen van maatregelen tegen temperatuuroverlast is het belangrijk om te weten dat het effect erg afhankelijk is van de bouwkundige constructie van het gebouw. Niet in alle gebouwen zal de gewenste temperatuur te realiseren zijn.

Om warmteoverlast in basisscholen te beperken kunnen de volgende maatregelen worden genomen:

Meetbare temperatuur: voorkomen van opwarming

• Zorg voor voldoende daglicht in het klaslokaal. Hierdoor kan minder verlichting aan en dit voorkomt de opwarming van het lokaal.
• Een regelbare zonwering voor ramen op de zonzijde kan temperatuuroverlast tijdens de zomermaanden beperken. Laat de zonneschermen zakken voordat de zon op de ramen schijnt.
• Binnenzonwering vervangen door buitenzonwering waarbij de voorkeur uitgaat naar:
  • Gebruik van een lamellen buitenzonwering, of naar het gebruik van verticaal langs het buitenraam bewegende screens (de kans op hoofdverwondingen door uithangende zonwering is hierdoor verdwenen) of een zonwering met een schuin gedeelte waardoor zicht op de (groene) buitenruimte mogelijk blijft.
  • Gebruik van lichtgekleurde materialen die geen of minder nadelige invloed hebben op de aanwezigheid van natuurlijk licht in het lokaal. 
  • Een zodanige bevestiging van de zonwering dat er een niet afgeschermd (licht doorlatend) raamoppervlak aanwezig is tussen de dakrand en de top van de zonwering. In combinatie met een overstek (verlengen van het dak in horizontale positie) zorgt dit er voor dat er wel licht in het lokaal komt maar dat de (opwarmende) zonnestralen niet op een directie manier in het lokaal schijnen.
• Platte daken kunnen vochtig worden gehouden op zeer warme dagen. Door het verdampen van het waterlaagje wordt warmte onttrokken aan het dak en zal de binnentemperatuur minder snel toenemen.
• Het aanbrengen van een dak met plantenbegroeiing. Dit vermindert opwarming tijdens de zomermaanden. De beste begroeiing voor op een dak is sedum (vetplantjes) op een substraatlaag.
• Het aanbrengen van airconditioning in de school kan voor een prettiger binnenklimaat zorgen. De airconditioning moet dan wel goed onderhouden worden. Airconditioning reguleert zowel de temperatuur als de vochtigheidsgraad in binnenruimten. Ventilatoren kunnen door een verhoging van de luchtsnelheid zorgen voor een verkoelend effect.

De gevoelstemperatuur verbeteren

• Vergroot de effectiviteit van radiatoren. Vaak zijn in klaslokalen boven de radiatoren vensterbanken aangebracht die maken dat de opstijgende warmte zich niet kan vermengen met de binnenkomende koude(re) ventilatielucht. Bij voldoende ventileren ontstaat soms tocht doordat de radiatoren de binnenkomende koude(re) buitenlucht niet voldoende kunnen verwarmen. De effectiviteit van radiatoren kan verhoogd worden door de vensterbanken te verwijderen. Ook een spleet van minimaal 5 cm tussen radiator en het venster of een vensterbank met gleuven kunnen zorgen voor een betere verspreiding van de warmte van de radiatoren.
• Zorg voor voldoende afstand tussen de tafels en radiator. Kinderen die aan tafels direct naast het raam zitten hebben vaak een probleem met de gevoelstemperatuur. Met de benen zitten ze tegen de radiator terwijl hun hoofd voor het koude raam zit. De kinderen aan de andere kant van het lokaal hebben ook vaak met een niet comfortabele gevoelstemperatuur te maken. Voor hen is de temperatuur in de klas vaak te laag. Verbeter de regelbaarheid van de radiatoren met thermostaatkranen.
• In veel scholen wordt de verwarming 'gestuurd' door slechts een beperkt aantal ruimtethermostaten. Hierdoor kan de situatie ontstaan dat in bepaalde lokalen de radiatoren toch volop warmte afgeven terwijl dat eigenlijk op dat moment niet wenselijk is.
• De temperatuur per ruimte kunnen regelen, is ook een goede oplossing.

Klimaatbeheersing

• Tocht voorkomen
  • Gebruik ramen die met de toevoeropening 2,4 meter boven de vloer zijn gelegen. Dit maakt het risico van tocht minder. Zorg dat de raamopening naar boven is gericht.
  • Plaats geen tafels direct voor openslaande ramen (bepaal in de praktijk wat een goede afstand is).
  • Als een lokaal voorzien is van enkel glas bekijk dan of het mogelijk is dit te vervangen voor dubbele beglazing. Dat isoleert beter en zorgt ervoor dat er minder koude lucht langs de ruit omlaag stroomt.
• Afvoeren van warmte
  • Deuren en ramen die zich tegenover elkaar bevinden, kunnen worden opengezet om een betere ventilatie mogelijk te maken. Hierbij moet wel worden opgelet voor tocht.
  • Overweeg voorzieningen om permanent (ook ’s nachts) te ventileren, zoals roosters. Door ’s nachts te ventileren met behulp van ventilatieroosters, koelt de constructie van het gebouw extra af. Buitenlucht is ‘s nachts namelijk vaak aanmerkelijk koeler dan overdag. Overdag blijft het dan langer behaaglijk in het gebouw. Wanneer nachtventilatie niet mogelijk is, open ’s ochtends (liefst zo vroeg mogelijk) ramen en deuren. Bij de nachtventilatie is de hoogte van de ventilatieroosters minder belangrijk.
• Luchtvochtigheid
  De aanbevolen relatieve luchtvochtigheid bedraagt 40% tot 65%. In de praktijk zullen deze grenzen niet vaak worden overschreden. Als er toch klachten zijn over te droge lucht kan dit te maken hebben met andere oorzaken als verontreiniging in de lucht of te hoge temperatuur. Als er geen klachten zijn dan is er ook geen aanleiding de luchtvochtigheid te meten. Klachten die met de luchtvochtigheid verband houden kunnen zijn: hoofdpijn, vermoeidheid, oogirritaties, keel- en neusirritaties, huidirritaties, suffigheid, slaperigheid. De luchtvochtigheid kan met een hygrometer worden gemeten.
• Organisatorische en individuele maatregelen
  Naast bovenstaande technische- en gedragsmaatregelen zijn ook nog diverse organisatorische en individuele maatregelen denkbaar.
  • Organisatorische maatregelen zoals aanpassen van het lesrooster en korter werken
  • Individuele maatregelen zoals luchtige kleding (liefst van katoen) en veel drinken (water, thee, bouillon - géén cafeïne).

Incidentele warmte
Het komt natuurlijk voor dat de temperatuur in de klas tijdelijk (te) hoog is. In deze situatie zijn de hierboven genoemde maatregelen ook uitstekend te gebruiken. Er bestaan overigens geen wettelijke voorschriften die bepalen wanneer het te warm is in een klaslokaal. Onderstaande aanbevelingen zijn dan ook adviezen. In onderling overleg kunt u andere keuzes maken.

• Bij 25°C:
  In een klaslokaal mag een temperatuur van 25 °C niet meer dan 5% van de verblijftijd worden overschreden.
  Is er sprake van tijdelijke huisvesting dan geldt dat de temperatuur van 25 °C niet meer dan 8% van de verblijftijd wordt overschreden.
• Bij 28°C:
  In een klaslokaal mag een temperatuur van 28 °C niet meer dan 1% van de verblijftijd worden overschreden.
  Is er sprake van tijdelijke huisvesting dan geldt dat de temperatuur van 28 °C niet meer dan 5% van de verblijftijd wordt overschreden.

Zie ook meer informatie bij het onderwerp Gymnastieklokaal - Temperatuur.