Gymnastieklokaal - Lawaai en akoestiek

Door de grootte van de ruimte en de bouwconstructie (harde materialen) kan er in gymnastieklokalen nagalm ontstaan. Hoge nagalmtijd kan leiden tot slechte verstaanbaarheid, hoog geluidsniveau en veel interferentie. Slechte akoestiek kan leiden tot gehoorstoornissen (met zelfs doofheid tot gevolg), stemproblemen, concentratieprobleem en vermoeidheid.

Problemen die ontstaan in sportruimtes met een te hoge nagalmtijd:
- Het geluid wordt niet (of nauwelijks) geabsorbeerd waardoor het geluidsniveau boven de toegestane waarde van 80dB kan komen.
- In een lawaaiige omgeving is het concentratievermogen van de kinderen laag.
- Door de nagalm gaat het spraakgeluid verloren en kunnen instructies niet goed worden opgevolgd. Ook kunnen gevaarlijke situaties ontstaan doordat kinderen alarmsignalen, waarschuwingen en instructies niet kunnen horen.
- Hoge geluidsniveaus kunnen pijn veroorzaken bij kinderen.
- Leerkrachten kunnen stemproblemen krijgen, omdat zij harder moeten praten of schreeuwen om zich verstaanbaar te maken.

Deze beschrijving heeft vooral betrekking op de blootstelling van (gymnastiek)leerkracht aan lawaai in de gymnastiekzaal. De oplossing is gebaseerd op wetgeving, normen en akoestische aanbevelingen.

Oplossing

nla

Uitgangspunt van de wetgeving is dat in een gymnastieklokaal de geluidsniveaus niet te hoog mogen zijn. Dit betekent dat ieder nieuw gymnastieklokaal op het aspect lawaai in orde moet zijn.

Volg de zogenaamde arbeidshygiënische strategie (o.b.v. de Arbowet) als blijkt er in een bestaand (oud) gymnastieklokaal een te hoog geluidsniveau is. Een onderzoek naar het geluidsniveau kan uitgevoerd worden door een arbeidshygiënist van de arbodienst.

De arbeidshygiënische strategie kent vier stappen:

  1. Bronaanpak 

    Kijk bij bestaande gymnastieklokalen eerst naar maatregelen om de akoestiek van het gebouw zélf te verbeteren. Het gaat dan om bouwtechnische aanpassingen van het gymnastieklokaal.

  2. Collectieve maatregelen 

    • Als de bronaanpak niet mogelijk is dan kunt u bijvoorbeeld geluidsabsorberende materialen in het gymnastieklokaal aanbrengen. Denk aan geluidswerende scheidingswanden.
    • Maak afspraken om de groepsgrootte in het gymnastieklokaal te beperken. 
    • Stel gedragsregels op met de leerlingen over zaken als juichen en schreeuwen tijdens de gymnastiekles.
    • Als het gymnastieklokaal beschikt over een geluidsinstallatie, beperk daar dan het volume van. Óf gebruik de installatie helemaal niet, of alleen in geval van nood.
  3. Individuele maatregelen 

    Als (gymnastiek)leerkracht kunt uzelf ook maatregelen nemen.

    • Gebruik zo min mogelijk de scheidsrechterfluit.
    • Verhef zo min mogelijk uw stem en geef instructie op korte afstand. Gebruik stemverheffing alleen om te waarschuwen of op afstand in te grijpen.
  4. Persoonlijke beschermingsmiddelen

    • Als bovenstaande maatregelen niet genomen kunnen worden of tot onvoldoende reductie van de blootstelling aan het lawaai leiden, moet de (gymnastiek)leerkracht gehoorbeschermingsmiddelen gebruiken. Dit kunnen oordoppen zijn, maar over het algemeen hebben otoplastieken (op maat gemaakte oordoppen) een betere dempende werking. Alleen otoplastieken met een filterdemping van ca 5 dB(A) zijn geschikt. Van belang is natuurlijk dat de (gymnastiek)leerkracht de niet-hoge tonen wél blijft horen.
    • Als (gymnastiek)leerkrachten worden blootgesteld aan een hoog lawaainiveau, bijvoorbeeld van méér dan 80 db(A), dan heeft hij/zij recht op een audiometrisch onderzoek (gehooronderzoek).

Maatregelen uitvoeren

Als de werkgever eigenaar van het gymnastieklokaal is dan kunnen bovenstaande maatregelen allemaal worden uitgevoerd. Wordt het gymnastieklokaal gehuurd, dan moet de werkgever contact opnemen met de eigenaar over de bronaanpak of de te nemen collectieve maatregelen. Uitgangspunt hierbij zijn de door de normcommissie overdekte multifunctionele sportaccommodaties opgestelde nagalmnormen in de onderwijsparagraaf van het handboek sportaccommodaties van NOC*NSF. De nagalmnormen treft u hier aan.

In de eventuele overgangsperiode wordt aangeraden om in overleg met de bedrijfsarts individuele maatregelen te nemen zoals het tijdelijk dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen.

De KVLO (Koninklijke Vereniging van Leraren Lichamelijke Opvoeding) adviseert, vanuit het belang van een open wederzijds communicatieproces in een onderwijsleersituatie, om bij nagalmoverschrijdingen bronaanpak toe te passen en collectieve maatregelen samen met individuele maatregelen te nemen. Het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (zoals otoplastieken) stoort de noodzakelijke open wederzijdse communicatie. Deze persoonlijke beschermingsmiddelen worden alleen aangeraden als de arbo-arts op basis van een gedegen gehoortechnisch onderzoek deze oordoppen voorschrijft.

De akoestieknormen van NOC.NSF moeten in nieuwbouwsituaties al in het programma van eisen worden meegenomen.

Graag ontvangen we uw feedback over onze artikelen.
Laat uw mening hier achter.

thumbs up
thumbs down

Wet en regelgeving

Arbowet

  • Bestaande gymnastieklokalen: De arbeidshygiënische strategie m.b.t. o.a. lawaaivoorkoming en –beperking is vereist op grond van Artikel 3, lid 1, sub b.

Arbobesluit

  • Specifieke voorschriften m.b.t. het vóórkomen en beperken van de blootstelling aan lawaai staan in Artikel 6.6 t/m 6.11.

NEN-Normen

Er is een NEN-norm over geluid, namelijk: NEN-EN-ISO 9612:2009 en 133940 Akoestiek - Bepaling van de blootstelling aan geluid op de werkplek - Praktijkmethode.
Deze norm beschrijft de methode voor het beoordelen van geluid op de arbeidsplaats en richt zich op de geluidbelasting van het menselijk oor tijdens het uitvoeren van het werk.

NEN-normen zijn niet openbaar. Zij zijn te bestellen via www.nen.nl.

Meer info

Koninklijke Vereniging voor Leraren Lichamelijke Opvoeding (KVLO)

Op de website van de KVLO staat naast informatie over de akoestiek in gymnastieklokalen ook informatie over bijvoorbeeld arbeidsvoorwaarden, scholing, advies en belangenbehartiging. 

Vergoedingen bij slechthorendheid

Kunt u uw hoorhulpmiddel vergoed krijgen? Bij welke instantie(s) moet u dan zijn? Op de website www.hoorwijzer.nl vindt u voor elk hulpmiddel een overzicht van de instanties waar u in aanmerking zou kunnen komen voor een vergoeding.

Stemgebruik bij bewegingsonderwijs

Op de website Leraar24 staan tips voor goed stemgebruik in het onderwijs. Daar vindt u o.a. ook een video van de KVLO speciaal voor stemgebruik tijdens de gymles.

Praktijkvoorbeelden