Beeldschermwerk
Sommige medewerkers binnen de school zitten langdurig achter een beeldscherm. Werken met beeldschermen kan leiden tot gezondheidsproblemen zoals vermoeidheid van de ogen, klachten aan armen, nek en schouders (KANS-klachten), algemene vermoeidheid en hoofdpijn.
Gezondheidsklachten bij beeldschermwerk ontstaan mede door een verkrampte lichaamshouding en het steeds opnieuw uitvoeren van dezelfde bewegingen. Uit onderzoek blijkt dat de kans op KANS-klachten vanaf vier uur per dag beeldschermwerk aanzienlijk toeneemt. Probeer deze klachten in een zo vroeg mogelijk stadium te onderkennen zodat er maatregelen genomen kunnen worden. Deze beschrijving gaat specifiek in op het onderwerp beeldschermwerk.
De oplossing is gebaseerd op wetgeving en ergonomische aanbevelingen, en is bedoeld voor de medewerkers van de school. Waar mogelijk kunt u de maatregelen ook toepassen op beeldschermwerk door leerlingen.
Oplossing
Inventarisatie (langdurig) gebruik beeldschermen
Inventariseer als werkgever welke medewerkers op school langdurig beeldschermwerk verrichten. U kunt hiervoor gebruik maken van de Arbomeester, het RI&E-instrument van en voor het Primair Onderwijs. Waarschijnlijk zal slechts een beperkt aantal medewerkers elke dag langdurig beeldschermwerk verrichten op de school.
Maatregelen en voorlichting
Als werkgever zorgt u ervoor dat werknemers in staat worden gesteld om beeldschermwerk zo optimaal mogelijk in te richten. U zorgt er ook voor dat medewerkers hierover voorgelicht worden.
- Zorg voor een werkplek die geen nadelige invloed heeft op de gezondheid van een medeweker: idealiter is het bureau waar beeldschermwerk verricht wordt individueel in te stellen of te verstellen. Wanneer dit niet mogelijk is, kan een tussenoplossing worden bereikt door het bureau in te stellen op een hoogte tussen 74 en 76 centimeter.
- Het contrast tussen het omgevingslicht en het beeldschermlicht moet niet te groot en niet te klein zijn (maximaal 1:3 tot 1:10).
- Het geluidsniveau op de werkplek moet lager dan 45 dB(A) liggen.
- De beeldfrequentie is minimaal 70 Hertz.
- Positioneer het beeldscherm loodrecht ten opzichte van het raam.
- Voorkom spiegelingen in het scherm.
- Zorg indien nodig voor een documenthouder die vrij op het werkvlak is aangebracht en een loodrechte kijkrichting op het document mogelijk maakt.
- Zorg voor een hellende voetensteun, die steun biedt aan het totale oppervlak van beide voeten.
- Zorg voor een volledig instelbare stoel met hoge rugleuning.
- In een goede houding op normale beeldschermafstand (60-70 cm) lees je het scherm gemakkelijk.
- Zo niet, dan is een goede bril noodzakelijk. Als deze bril alleen voor het beeldschermwerk wordt gebruikt, dan moet de werkgever deze betalen. Bij twijfel is oogonderzoek nodig.
- Geef medewerkers training en instructie over veilig en gezond werken met beeldschermen.
- Het invoeren van allerlei mogelijkheden om KANS-klachten te voorkomen en te verminderen maakt voorlichting en communicatie hierover noodzakelijk. Iemand die weet wat de effecten van KANS-klachten zijn en hoe dat voorkomen kan worden, zal gemotiveerd zijn om zelf de juiste veranderingen in het werk door te voeren. Daarnaast is instructie en training essentieel om mensen op de juiste manier met de beschikbare maatregelen om te laten gaan.
Aanbevelingen (advies)
- Beperk de gemiddelde duur van beeldschermwerk bij voorkeur tot 6 uur per dag.
- Wissel beeldschermwerk regelmatig af met ander werk of een korte pauze, tenminste na 2 uur.
- Pauzeer vaker bij kortdurende handelingen achter het beeldscherm (bijvoorbeeld veel knip- en plakwerk in een document).
- Vermijd kort cyclische taken (vele malen per minuut dezelfde beweging maken).
- Zorg voor voldoende afwisseling en moeilijkheidsgraad, autonomie en contactmogelijkheden in het werk.
- De werkplekinrichting is goed afgestemd op het werk en de lichaamsafmetingen van medewerkers. Als medewerkers ook thuis beeldschermwerk verrichten met instemming van de school, dan moeten de arbeidsomstandigheden thuis ook in orde te zijn waar het beeldschermwerk betreft.
- Zorg ervoor dat mensen regelmatig bewegen.
- Waarschijnlijk bestaat er een relatie tussen gebrek aan beweging en KANS-klachten. Bij méér bewegen valt te denken aan bijvoorbeeld:
- het uitvoeren van rek- en strekoefeningen die pauzesoftware programma’s aanbevelen
- de trap gebruiken in plaats van de lift
- naar een collega lopen in plaats van bellen of mailen
- de printer centraal op de afdeling plaatsen
- een wandelingetje tijdens de lunchpauze
- sportieve spelletjes op en rond de school mogelijk maken (bijvoorbeeld jeu de boules)
- Onderbreek langdurig zitten iedere 20 a 30 minuten door te gaan staan of lopen.
- Plaats laserprinters buiten de werkkamer. Hierdoor is er minder uitstoot van schadelijke stoffen zoals ozon en worden mensen gestimuleerd af en toe een korte wandeling te maken.
- Beeldschermwerk door leerlingen: In formele zin zijn de hierboven beschreven maatregelen niet van toepassing op leerlingen. Maar omdat de leerlingen ook steeds meer gebruik maken van beeldschermen is het aan te raden om de maatregelen ook zoveel mogelijk toe te passen op leerlingen.
Graag ontvangen we uw feedback over onze artikelen.
Laat uw mening hier achter.
Wet en regelgeving
In het arbobesluit en de arboregeling zijn eisen opgenomen voor beeldschermwerk. Alle beeldschermwerkplekken moeten voldoen aan de in de arbowetgeving gestelde eisen. Werkgevers moeten inventariseren in hoeverre maatregelen noodzakelijk zijn, deze opstellen en communiceren binnen de school.
Arbowet
- Arbobeleid, Artikel 3
Arbobesluit
- Definitie beeldschermwerk, Artikel 5.7
- Toepasselijkheid, Artikel 5.8
- RI&E, Artikel 5.9
- Dagindeling arbeid, Artikel 5.10
- Maatregelen bescherming ogen en gezichtsvermogen, Artikel 5.11
- Voorschriften inrichting beeldschermwerkplekken, Artikel 5.12
Arboregeling
- Apparatuur en meubilair, Artikel 5.1
- Inrichting beeldschermplek, Artikel 5.2
- Programmatuur, Artikel 5.3
Normen
Voor werknemers die beeldschermwerk verrichten is de werkhoogte optimaal als deze tijdens het zitten tot aan ellebooghoogte van de werknemer reikt. Gezien de grote spreiding in lichaamsafmetingen van mensen, gaat de voorkeur uit naar een individueel in te stellen of te verstellen werkhoogte. Als die faciliteit niet aanwezig is, kan een tussenoplossing worden bereikt door een werkhoogte te kiezen waarbij zowel grotere als kleinere werknemers ergonomisch verantwoord kunnen werken. Voor zittend werk komt dit neer op een hoogte tussen 74 en 76 centimeter.
Bedieningsmiddelen, zoals toetsenbord en muis, mogen de werknemer niet dwingen om een ongunstige werkhouding aan te nemen. Een juiste inrichting voorkomt vooral dat de armen door langdurig reiken vermoeid raken. Verbindingssnoeren zijn voldoende lang om de benodigde verplaatsingen van de bedieningsmiddelen uit te voeren, zo nodig met naar keuze de rechter of de linker hand.
Voor een ergonomisch verantwoord gebruik van stoel en tafel zorgt de werkgever voor een goede instructie over de instelmogelijkheden van het meubilair, zodat de werknemer in staat is een goede zithouding aan te nemen.
NEN-Normen
Er bestaan verschillende (niet verplichte, maar wel algemeen geaccepteerde) normen voor beeldschermwerk.
- In de Nederlandse praktijkrichtlijn NPR 1813:2016 nl en het Arbo-informatieblad-02: Werken met beeldschermen staan allerlei richtlijnen voor het inrichten van werkruimtes om administratieve- en beeldschermwerkzaamheden te verrichten.
- Richtlijnen voor de voor de kantoortafel staan beschreven in de NEN-EN 527-1:2011. Deze norm geeft functionele eisen voor de afmetingen en de uitvoering van kantoorwerktafels, waarbij rekening is gehouden met ergonomische uitgangspunten.
- NEN-EN-ISO 9241-5:1999: Ergonomische eisen voor kantoorarbeid met beeldschermen (VDT's) - Deel 5: Eisen voor de werkplek en de lichaamshouding
- NEN-EN-ISO 9241-6:2000: Ergonomische eisen voor kantoorarbeid met beeldschermen (VDT's) - Deel 6: Eisen aan de omgeving 01 januari 2000
- NEN-ISO 9241-2:1996 nl: Ergonomische eisen voor kantoorarbeid met beeldschermen - Deel 2: Leidraad bij taakontwerp
NEN-normen zijn niet openbaar. Zij zijn te bestellen via www.nen.nl.
Meer info
BAS (Beter achter je schermen)
Met de checklist Beter Achter je Schermen (BAS) kan een werknemer zelf nagaan of de werkzaamheden achter een beeldscherm op gezonde wijze gedaan worden. De resultaten geven aanwezige risico's en verbeterpunten voor de individuele situatie.
Beeldschermwerk en het gebruik van wifi
Uit onderzoeken naar gezondheidseffecten van draadloos communicerende apparaten blijkt dat de blootstelling aan elektromagnetische velden van apparaten die via wifi communiceren, 10 tot 100 keer lager is dan de blootstellingslimieten. Zie verder het Kennisplatform Elektromagnetische Velden en Gezondheid.
Op dit platform wordt overigens ook vermeld dat er geen aanwijzingen zijn dat kinderen meer risico lopen dan volwassenen bij blootstelling aan elektro magnetiche velden (EMV).
Werkboek RSI uit het arboconvenant Gemeenten
Dit werkboek biedt u naast algemene informatie over RSI een scala aan handreikingen om RSI zo goed mogelijk te bestrijden en te voorkomen. In Tabel 3 staat een beknopt overzicht van voorkomende RSI- risicofactoren met mogelijke maatregelen, hun verwachte effectiviteit op fysieke belasting, termijn waarop de maatregel ingevoerd kan worden en een schatting van de kosten per werknemer.