Personeel en gezondheid

Menopauze

In het primair onderwijs werken veel vrouwen. Elke school kan dan ook te maken krijgen met een medewerkster die in de overgang is of raakt.

De levensfase van de overgang is vaak in verschillende opzichten uitdagend: kinderen gaan het huis uit en tegelijkertijd neemt de vraag naar (mantel)zorg binnen de familie vaak toe. En dan zijn er ook de hormonale veranderingen door de overgang.
De overgang – of menopauze – kan een grote invloed hebben op het welbevinden en functioneren van  vrouwen. Uit onderzoek van TNO en het CBS blijkt dat van de werknemers in de overgang 36 procent vindt dat zij weleens minder goed functioneren op het werk door bijvoorbeeld pijnklachten, vermoeidheid of concentratieproblemen. Toch rust op het bespreken hiervan nog steeds een taboe.

De overgang is nog steeds een onderwerp waar vaak lacherig op wordt gereageerd. Uit onderzoek is gebleken dat hooguit een derde van de vrouwen klachten van overgang meldt bij haar leidinggevende. Het feit dat er een taboe op lijkt te zijn, speelt hierin een rol. Met een begripvolle houding en de goede maatregelen bereik je als werkgever dat medewerksters zich gesteund voelen. En dit is goed voor mens én werk. Werk is belangrijk voor kwaliteit van leven en voor de arbeidsmarkt. Alle maatregelen om vrouwen te behouden voor werk zouden gericht moeten zijn op het creëren van een open, inclusief en ondersteunend klimaat. Dit geldt dus ook voor overgangsklachten op de werkvloer.

Onderstaande oplossing heeft betrekking op maatregelen voor werkneemsters in de overgang. Er is geen wetgeving over dit thema. De oplossing is gebaseerd op het oordeel van deskundigen, en is bedoeld voor de leerkrachten en andere medewerkers van de school.

Oplossing

Aanbevelingen voor werkgevers

Het CNV heeft onderzoek gedaan naar de invloed van de menopauze op het functioneren en welbevinden van vrouwen op de werkvloer. In de handreiking Open over de overgang heeft het CNV tips voor werknemers en werkgevers verzameld. Ook in de Gids Overgang & Werk van de Stichting Vuurvrouw staan tips en adviezen. Enkele voorbeelden van tips voor werkgevers:

  • Maak het een gewoon thema binnen het HR-beleid in samenspraak met bedrijfsarts, arbodienst, HR en werknemers. Dit omvat ook trainingen aan leidinggevenden.
  • De overgang maakt kwetsbaar. Zorg dus voor een veilige klimaat in de organisatie. Moedig vrouwen aan hun klachten te bespreken met collega’s en leidinggevenden. Dit geeft lucht en opent de weg naar verbetering.
  • Maak intern bekend waar vrouwen terecht kunnen met vragen of voor begeleiding.
  • Besteed aandacht aan je aanpak van menopauze in werknemerstevredenheidsonderzoeken.
  • Vrouwen in de overgang zijn gevoeliger voor stress. Help de stress op de werkvloer te verminderen. Ga hierover in gesprek met elkaar. Taken en werkstress kunnen verschijnselen van de overgang verergeren.
  • Bij de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) moet rekening worden gehouden met de specifieke behoeften van vrouwen in de levensfase van de overgang. Zoals bijvoorbeeld temperatuur en ventilatie, sanitair en toegang tot koud water.
  • De mogelijkheid om tijdelijk minder uren te werken, zonder dat daarvoor direct het arbeidscontract aangepast wordt.
  • De mogelijkheid voor een preventief consult bij een overgangsconsulente.
  • Organiseer cursussen en workshops over de ‘overgang en werk’, voor meer kennis en begrip in de organisatie.

In de Gids Overgang & Werk van de Stichting Vuurvrouw staan ook tips voor werkgevers en leidinggevenden over hoe het gesprek hierover aan te gaan. Een aantal van deze tips staat hieronder.

  • Het is belangrijk om bij het aangaan van een gesprek over de overgang, wat toch een gevoelig onderwerp is, de juiste toon te vinden. Een greep uit de tips:
  • Benader de ander open en met empathie, doe geen aannames, toon begrip voor de beleving van de werknemer.
  • Spreek rustig en zorg voor een goed oogcontact.
  • Luister actief en zorgvuldig, geef regelmatig aan werknemer terug wat je denkt gehoord te hebben en vraag of dat klopt.
  • Moedig de werknemer aan om te praten en geef haar ruimschoots de gelegenheid om het in eigen woorden uit te leggen.
  • Focus op de persoon, niet op het probleem.

Als een werknemer vertelt over zijn of haar overgangsklachten, dan is dit vertrouwelijk. Een leidinggevende of werkgever mag hierover geen informatie delen zonder de expliciete toestemming van de betreffende werknemer.


Praktische maatregelen

Niet elke vrouw in de overgang heeft (evenveel) last van klachten. Toch kun je als organisatie praktische stappen nemen om vrouwen die deze klachten wel ervaren te ondersteunen.

  • Zorg voor een aangename werkomgeving en voor mogelijkheden om de temperatuur of het klimaat (als het kan individueel) te regelen.
  • Zorg voor een stilteruimte of een rustige werkplek om even bij te komen of om in alle rust aan een taak te werken.
  • Zorg voor voldoende drinkwatervoorzieningen en goede toegang tot toiletten, douches of wasgelegenheden.

 

Let op: Deze oplossing wordt niet getoetst door de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA).

Graag ontvangen we uw feedback over onze artikelen.
Laat uw mening hier achter.

thumbs up
thumbs down

Wet en regelgeving

Voor het onderwerp menopauze bestaan geen directe wettelijke eisen, normen en/of cao-afspraken. Volgens de Arbowet zijn werkgevers echter verplicht om de gezondheid en de veiligheid van hun werknemers te waarborgen. Dit betreft ook het in kaart brengen van groepen werknemers die een hoger risico lopen op gezondheidsklachten. Hiertoe behoren vrouwen op de werkvloer die kampen met (vooral ernstige) overgangsklachten.

 

Meer info

Voor Werkgevers


Voor werknemers

Praktijkvoorbeelden