Fysiek handelen (Arbo speciaal)

Jaarlijks organiseert de redactieraad van de Arbocatalogus PO een regiobijeenkomst. Tijdens de regiobijeenkomst Omgaan met agressie en voorkomen van rugklachten in Rotterdam ontmoette ik mevrouw Den Hartog. Tijdens ons gesprek vertelde zij over de aanpak van het voorkomen/beperken van fysieke (over)belasting bij de Stichting BOOR voor de sector SO/VSO. We maakten een vervolgafspraak waarvan u hieronder het verslag leest.

Stichting BOOR

Stichting BOOR verzorgt het openbaar (speciaal) basisonderwijs, voortgezet onderwijs en (voortgezet) speciaal onderwijs in Rotterdam. In totaal zijn er 82 scholen. Het speciaal onderwijs biedt onderwijs aan kinderen met een lichamelijke, zintuiglijke of verstandelijke handicap. Ook kinderen die door ernstige leer- of gedragsproblemen extra zorg op school nodig hebben, kunnen hier terecht.

Het Arbobeleid en Arbobeleidsplan

Het bestuur van stichting BOOR en de directie(s) van de scholen binnen de sector speciaal onderwijs (SO) en voortgezet speciaal onderwijs (VSO) zijn verantwoordelijk voor het schoolbeleid. Het arbobeleidsplan maakt hier deel van uit. Om de risico’s voor veiligheid, gezondheid en psychosociale arbeidsbelasting zo veel mogelijk te voorkomen dan wel te beheersen, krijgt de sector SO/VSO ondersteuning van deskundige medewerkers, de preventiemedewerkers. Hij/zij fungeert als spil bij de Arbozaken op school.

De taken van deze medewerkers omvatten:

• tenminste medewerking aan het verrichten en opstellen van een RI&E,
• het uitvoeren van Arbomaatregelen - preventieve taken en
• het adviseren aan en overleggen met de medezeggenschapsraad.

De Arbo-stuurgroep heeft de rol van klankbord

Bij de stichting Boor zijn twee Arbo-stuurgroepen. Een voor de sector SO/VSO, en een voor de sector regulier onderwijs. De Arbo-stuurgroep SO/VSO bestaat uit drie leden die gestuurd worden door de schooldirecteuren van de sector SO/VSO. Een personeelsconsulente heeft zitting in beide stuurgroepen zodat er een centraal aansturingspunt tussen beide groepen is.

De Arbo-stuurgroep:

• heeft de rol van klankbord voor de preventiemedewerkers:
• verzamelt en deelt informatie over het verbeteren van de veiligheid en gezondheid voor het personeel en
• organiseert twee keer per jaar een bijeenkomst voor het uitwisselen van kennis en ervaringen op het gebied van Arbo.

Gesprek met mevrouw Den Hartog

Mevrouw Den Hartog (Liesbeth) heb ik ontmoet tijdens de regionale bijeenkomst Omgaan met agressie/voorkomen van rugklachten. Gedurende ons gesprek wilde ik graag meer weten hoe op haar school preventief en actief fysieke (over)belasting wordt voorkomen/beperkt. We maakten een telefonische afspraak. Mevrouw Den Hartog is adjunct-directeur van de Tyltylschool in Rotterdam. En een van de drie leden van de Arbo-stuurgroep SO/VSO.

De Tyltylschool is een school voor zeer moeilijk lerende kinderen (z.m.l.k.) met een of meer lichamelijke handicaps, ook wel meervoudig gehandicapten genoemd.

‘De missie van de Arbo-stuurgroep is drieledig’, zegt mevrouw Den Hartog. ‘Het structureel uitvoeren en laten beoordelen van de Risico en Inventarisatie Analyse (RI&E) met het Plan van Aanpak, het centraal organiseren van cursussen BHV en het organiseren van bijeenkomsten voor de preventiemedewerkers van iedere school in de sector SO /VSO. Twee keer per jaar staat een themamiddag op de agenda voor alle preventiemedewerkers voor het SO/VSO. Zo is er een informatiemiddag geweest over Arbo in het primair onderwijs met als spreker de heer J.H. Kwantes van TNO en het arbobeleid binnen de Stichting BOOR. Verder is er een middag aandacht besteed aan het gebruik van het RI&Einstrument Arbomeester.

BHV-praktijkoefeningen worden door een externe organisatie op de schoollocaties gegeven: onze scholen hebben vaak een specifieke doelgroep en kun je zaken uitwisselen. Op deze manier kan je een probleem dat zich bij een ontruimingsoefening voordoet ter plekke bespreken en oplossen. Ontruimingsoefeningen worden soms meerdere keren per jaar gehouden vanwege het groot aantal niet-zelfredzame kinderen.

Niet alleen zijn er thema’s op schoolniveau. Ook op bestuursniveau en voor de Arbo-stuurgroep zelf zijn ontwikkelthema’s. Het ontwikkelen van een vitaliteitsplan voor oudere personeelsleden is een thema voor het bestuur, het aansturen van het ontwikkelen van het schoolveiligheidsplan voor de Arbostuurgroep’.

Mevrouw Den Hartog vertelt: ‘De medezeggenschapsraad van de scholen wordt op de hoogte worden gebracht over Arbo en is betrokken bij de besluitvorming. De bovenschoolsdirecteur van de sector SO/VSO is verantwoordelijk om de GMR te informeren en de schooldirecteur is verantwoordelijk om de MR van de school te informeren. De preventiemedewerker kan adviseren’.

Jaarlijks een instructiemiddag over fysieke belasting

Nadat ik een beeld had over de organisatie van het arbobeleid van de sector SO/VSO binnen de Stichting BOOR vraag ik haar welke acties de Arbo-stuurgroep onderneemt om fysieke (over)belasting te voorkomen. Mevrouw Den Hartog: ‘Een belangrijk onderwerp voor al het personeel die dagelijks met de zorg van de kinderen te maken hebben is de fysieke belasting bij het verzorgen van de kinderen. Dit moet op een goede manier gebeuren voor zowel het personeel als het kind. Hiervoor organiseert de Tyltylschool jaarlijks een instructiemiddag. Voor nieuw personeel zijn extra informatiemiddagen’, zegt mevrouw Den Hartog. ‘Op deze manier is iedereen op de hoogte van de laatst nieuwe ontwikkelingen. Denk hierbij aan het delen van de nieuwste inzichten en kennis bij het werken met verschillende tilliftsystemen. Omdat deze instructiemiddagen jaarlijks terugkomen zorg je dat het personeel zich meer bewust wordt van hun eigen fysieke handelen’.

Voorkomen is beter dan genezen

‘Het voorkomen van uitval van personeel door fysieke klachten is van groot belang. Je beperkt niet alleen het ziekteverzuim als gevolg van fysieke (over)belasting, tevens help je ongevallen en incidenten bij het verzorgen van de kinderen te voorkomen’, zegt Mevrouw Den Hartog. ‘Op de Tyltylschool is iedere dag een fysiotherapeut en ergotherapeut aanwezig. Van hun expertise en vaardigheden maken wij graag gebruik. Zo kan een groepsleiding een hulpvraag indienen als er een nieuwe situatie ontstaat bij een kind. Bijvoorbeeld hoe til ik een kind met specifieke zorg als zij haar been heeft gebroken? Een kind met overgewicht kan ik niet verzorgen op een smalle brancard. Kan dit wel op een behandeltafel en hoe? Als een kind met specifieke zorg van groep verandert bespreekt de fysio- of ergotherapeut met de groepsleiding van de nieuwe groep het verzorgings- of tilplan van het kind en hoe de groepsleiding de hierbij horende fysieke handelingen correct kan uitvoeren’.

Op de vraag of in de school instructiekaarten zijn opgehangen over tillen en bukken’, zegt mevrouw Den Hartog: ‘Het is zo dat in de Tyltylschool op diverse plekken de Safety first-kaart hangt. Op deze kaart staan tips om fysieke (over)belasting te voorkomen’.

Extra informatie:

• PowerPointpresentatie als PDF-document ARBO bij Boor SO/VSO, beter structureel dan ad-hoc
• Presentatie Structureel werken aan de meest optimale arbeidsomstandigheden
• Kaart Safety first
• Projectplan Arbobeleid sector SO/VSO
• Arbobeleidsplan sector SO/VSO

Ik bedank mevrouw Den Hartog voor het fijne gesprek waaruit blijkt dat ze heel actief is in het bereiken van een veilige en gezonde werkomgeving voor al haar collega’s en het voorkomen van ongevallen of incidenten bij de verzorging van de kinderen. Dit streven heeft ze voor alle scholen van de sector SO/VSO: ARBO-SPECIAAL.