Agressie en geweld de baas

De afgelopen jaren heeft een basisschool in Gelderland veelvuldig te maken gehad met agressie en geweld in en rond de school. Samen met maatschappelijk werk, wijkagent en medewerking van het hele team is de school een nieuwe weg ingeslagen die zijn vruchten lijkt af te werpen.

Basisschool wordt agressie en geweld de baas

Een basisschool in Gelderland heeft de afgelopen jaren veelvuldig te maken gehad met agressie en geweld in en rond de school, waardoor het voor een aantal leerkrachten een onwerkbare situatie werd. Samen met maatschappelijk werk, wijkagent en medewerking van het hele team is de school een nieuwe weg ingeslagen die zijn vruchten lijkt af te werpen.

Een groot deel van de leerlingenpopulatie komt uit de zogenaamd sociaal zwakke probleemgezinnen, de wijk zelf is behoorlijk vergrijsd en zit in een flinke herstructureringsoperatie. De school heeft een brede taak die meer behelst dan het bijbrengen van de verplichte lesstof. De leerlingen worden ook concentratie, sociale vaardigheden, werkhouding en omgangsvormen aangeleerd.

Omvangrijke opdracht

Daarnaast heeft de school vooral ook een signalerende functie in de thuis- en wijksituatie. Er zijn gezinnen waarvan men weet dat er iets aan de hand is, terwijl men er tegelijkertijd als school weinig aan kan doen om de situatie aan te pakken. Dit is een van de redenen waarom op de school minimaal eens per twee jaar op huisbezoek wordt gegaan bij de leerlingen. Een omvangrijke opdracht die vaak ten koste gaat van het lesgeven. Op een gegeven moment was men meer bezig waren met het oplossen van incidenten dan met het eigenlijke vak. Gemiddeld zaten er elke dag drie, vier kinderen in de directiekamer die over de schreef waren gegaan. Het resulteerde in time-outs, schorsingen en zelfs verwijderingen van school. En dat over de hele linie van groep 1 tot groep 8. Er was een besef dat het anders moest en dat men af moest van de klassikale manier van lesgeven. Het was niet langer verantwoord een leerkracht alleen voor de klas te laten staan.

Teamonderwijs op maat

Sinds twee jaar is de school daarom overgestapt op het zogeheten Teamonderwijs op maat, ook wel bekend onder de naam TOM*. Dat betekent dat er wordt gewerkt in unitverband. Voor een unit van circa veertig kinderen staat men met twee leerkrachten, een onderwijsassistent en een stagiaire. Het geeft veel rust om te weten dat men er niet alleen voor staat.

Aan het eind van iedere werkdag komt het twaalf mensen tellende team bij elkaar voor intervisie. Dan worden concrete voorbeelden besproken. Hoe kunnen voorvallen worden opgelost? Welke tips heeft het team we voor elkaar. Kortom: men probeert elkaar te helpen. Iedereen voel zich geruggensteund, omdat men weet dat iedereen voor dezelfde opdracht staat en dat men van elkaar weet wat er speelt.‘

Vernieuwing

Om het team mentaal extra te sterken heeft de school zich met de subsidie 'Aanvullend Pakket' van het Vervangingsfonds gewend tot een extern trainings-/coachingsbureau. Dit bureau heeft zich beziggehouden met de verbetering van de weerbaarheid op sociaal-emotioneel vlak van het team en de directie. Via teambegeleiding en individuele coaching zijn de coaches met de agressie/assertiviteit van sommige ouders en leerlingen aan de slag gegaan. 

Veiligheidsplan

De school heeft inmiddels een uitgebreid veiligheidsplan opgesteld dat met ouders en kinderen is besproken. Alle partijen horen te weten welke maatregelen de school bij agressie neemt. In het plan wordt gedetailleerd uit de doeken gedaan welke sanctie er volgt op welk type gedrag. Door de maatregelen die de school de afgelopen jaren heeft genomen, zijn er al zaken op school veranderd en is de school de goede weg ingeslagen. Daardoor is de situatie de laatste tijd meer werkbaar geworden. Men ziet minder gedragsproblemen bij de kinderen en er zijn minder incidenten die escaleren. Maar men is er nog niet.’

Om de school te steunen bij haar ‘missiewerk’, is er ook een rol weggelegd voor het schoolmaatschappelijk werk dat eens per twee weken op school aanwezig is. De maatschappelijk werkster is er in de eerste plaats om ouders en leerlingen bij te staan, maar zij is er zeker ook om leraren te adviseren en te ondersteunen bij hun werk. Behalve met de maatschappelijk werkster, heeft men ook regelmatig contact met de wijkagent. Die komt op gezette tijden langs om te overleggen hoe het gaat en te bespreken hoe men dingen beter kan doen of anders kan aanpakken.

Volgens de directeur is de belangrijkste verbetering dat er door unitgericht les geven veel meer handvatten aanwezig zijn om moeilijke situaties het hoofd te bieden.

Tips

• Neem signalen rond agressie en geweld serieus.
• Maak van uw hart geen moordkuil. Zet agressie en geweld op de agenda.
• Vraag uw leidinggevende naar het veiligheidsplan.

Advies

Omgaan met agressie en geweld kunt u leren. Er bestaan vele teamtrainingen op dit gebied. Wilt u weten welke training voor u team geschikt is? Neemt u dan contact op met de regioadviseur van het Vervangingsfonds voor een advies op maat, of kijk op www.vfpf.nl voor de regioadviseur in uw regio.

*(Team)onderwijs op maat (TOM) staat voor een aanpak waarbij verschillende professionals gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor een groep leerlingen. En waarbij sprake is van onderwijs-op-maat. Zo kunnen scholen meer variatie aanbrengen in de leraarsfunctie, door bijvoorbeeld functies te creëren als senior leraar of unitleider. Ook kunnen zij gaan werken in units, waarbij zij leerlingen selecteren op basis van hun ontwikkelingsniveau in plaats van hun leeftijd. Het vernieuwende van TOM is de integrale aanpak van onderwijskundige veranderingen met personele en organisatorische aanpassingen.